Η αντισύλληψη περιλαμβάνει μια σειρά από μεθόδους, οι οποίες μειώνουν ή και εκμηδενίζουν τις πιθανότητες γονιμοποίησης του ωαρίου από ένα σπερματοζωάριο.
Ο ρόλος του γυναικολόγου είναι πολύ σημαντικός, καθώς καλείται να ενημερώσει με κάθε λεπτομέρεια το ζευγάρι για όλους τους τρόπους αντισύλληψης και τις παραμέτρους τους, να προτείνει τον έναν ή τον άλλον τρόπο ανάλογα με την περίπτωση, ακόμα και να αποκλείσει συγκεκριμένες μεθόδους που μπορεί να βλάψουν την υγεία του ζευγαριού.
Υπάρχουν τρία είδη αντισύλληψης:
Φυσική αντισύλληψη
Η φυσική μέθοδος περιλαμβάνει τη διακοπτόμενη συνουσία και τη μέθοδο του ρυθμού. Και οι δύο αυτές περιπτώσεις παρουσιάζουν τα μικρότερα ποσοστά επιτυχίας.
Η διακοπτόμενη συνουσία βασίζεται στην έγκαιρη απομάκρυνση του ανδρικού μορίου από το γυναικείο, η οποία -ωστόσο- δεν είναι εύκολα προβλέψιμη.
Η μέθοδος του ρυθμού έχει να κάνει με την αποφυγή σεξουαλικών επαφών όταν η γυναίκα βρίσκεται στις γόνιμες μέρες του κύκλου της.
Και αυτός ο τρόπος είναι πολύ λίγο αποτελεσματικός, δεδομένου ότι ο κύκλος της γυναίκας πολλές φορές δεν είναι σταθερός, επομένως το ζευγάρι δεν μπορεί να υπολογίσει με ακρίβεια τις ημέρες αποχής.
Στις φυσικές μεθόδους ανήκουν, με μικρότερη, ωστόσο, αποτελεσματικότητα, η παρακολούθηση της θερμοκρασίας του σώματος, ο έλεγχος των τραχηλικών εκκρίσεων και οι κολπικές πλύσεις αμέσως μετά την επαφή.
Μηχανική αντισύλληψη
Η μηχανική μέθοδος περιλαμβάνει τη χρήση προφυλακτικού και ενδομητρίων σπειραμάτων (σπιράλ). Το αντρικό προφυλακτικό είναι συνθετικό ελαστικό που εφαρμόζει πάνω στο αντρικό μόριο και παρέχει το πλεονέκτημα της προστασίας από ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και μετάδοση σεξουαλικών νοσημάτων, αρκεί φυσικά να γίνεται σωστά η χρήση του από τον άντρα. Από την άλλη, το γυναικείο προφυλακτικό είναι μια θήκη από πολυουρεθάνη με δυο δακτυλίους στα άκρα. Ο εσωτερικός (κλειστός) δακτύλιος καλύπτει τον τράχηλο, ενώ ο εξωτερικός (ανοικτός) έχει μεγαλύτερη διάμετρο και καλύπτει μέρος από τα μικρά και μεγάλα χείλη.
Τα ενδομήτρια σπειράματα είναι πολύ μικρά πλαστικά ή χάλκινα αντικείμενα που τοποθετούνται από γυναικολόγους εντός της γυναικείας μήτρας και παρουσιάζουν πολύ μεγάλο ποσοστό επιτυχίας, το οποίο υπερβαίνει το 97%. Δημιουργούν στην ενδομήτρια κοιλότητα μια άσηπτη φλεγμονή. Από τα λευκοκύτταρα που συσσωρεύονται λόγω της φλεγμονής αυτής, απελευθερώνονται τοξικές ουσίες που λειτουργούν «αμυντικά» απέναντι στα σπερματοζωάρια αλλά και το γονιμοποιημένο ωάριο. Σε αυτό ακριβώς το σημείο έγκειται η μεγάλη αποτελεσματικότητά τους. Τα ενδομήτρια σπειράματα έχουν χρόνο ζωής που φτάνει έως και τα 5 έτη.
Στις μηχανικές μεθόδους αντισύλληψης εντάσσεται, επίσης, ο κολπικός δακτύλιος, ένας εύκαμπτος δακτύλιο που απελευθερώνει οιστρογόνο και προγεστερόνη, αναστέλλοντας έτσι την ωορρηξία και -ως εκ τούτου- τη γονιμοποίηση.
Ορμονική αντισύλληψη
Η ορμονική μέθοδος σχετίζεται με τη λήψη αντισυλληπτικών χαπιών από τη γυναίκα μετά από υπόδειξη του γυναικολόγου της και μόνο αυτού. Τα αντισυλληπτικά χάπια είναι συνδυασμός οιστρογόνου και προγεσταγόνου. Αναστέλλουν την ωορρηξία και κάνουν το ενδομήτριο και την τραχηλική βλέννα εχθρικά προς τα σπερματοζωάρια. Παράλληλα, παρουσιάζουν μια σειρά από πρόσθετες ευεργετικές δράσεις: μειώνουν τον πόνο και την απώλεια αίματος της περιόδου, ρυθμίζουν τον κύκλο και μακροπρόθεσμα μπορούν να ελαττώσουν τους κινδύνους εμφάνισης καρκίνου του ενδομήτριου και των ωοθηκών.
Η διαδικασία λήψης των αντισυλληπτικών χαπιών είναι αρκετά σύνθετη: η γυναίκα καθημερινά επί 21 μέρες λαμβάνει ένα χάπι. Την 22η μέρα σταματάει τη χρήση του και 3-4 μέρες μετά εμφανίζεται η έμμηνος ρύση. 8 μέρες μετά την πρώτη ημέρα της εμμήνου ρύσεως η γυναίκα ξεκινά εκ νέου την ίδια διαδικασία. Τα αντισυλληπτικά χάπια όμως συχνά εμφανίζουν παρενέργειες. Ζάλη, ναυτία, εμετός, πονοκέφαλος, αύξηση βάρους είναι μερικές από αυτές.
Στην ορμονική μέθοδο ανήκει και το χάπι της επόμενης μέρας, με το οποίο επιτυγχάνεται η επείγουσα μετασυνουσιακή αντισύλληψη. Αν υπάρχει φόβος πιθανής σύλληψης, η γυναίκα, το πολύ 48-72 ώρες μετά την επαφή, μπορεί να λάβει το ειδικό αυτό χάπι, το οποίο σε ποσοστό 99% εμποδίζει τη γονιμοποίηση του ωαρίου.