Φτάνοντας προς το τέλος της εγκυμοσύνης, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το τελικό και πιο κρίσιμο στάδιο, αυτό του τοκετού.
Η στιγμή αυτή υπάρχει στο μυαλό της κάθε γυναίκας από τις πρώτες κιόλας μέρες της εγκυμοσύνης και 9 μήνες μετά καλείται να γίνει πράξη.
Αρχικός στόχος σε κάθε εγκυμοσύνη είναι ο φυσιολογικός τοκετός, ο οποίος προσφέρει το πλεονέκτημα της γρήγορης ανάρρωσης της γυναίκας, αρκεί, βέβαια να πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις ασφάλειας για τη μητέρα και το παιδί.
Ο φυσιολογικός τοκετός πιστεύεται ότι ενισχύει το δέσιμο μεταξύ μητέρας και παιδιού, ενώ αποτελεί την κορυφαία και πιο χαρακτηριστική -από άποψη έντασης και συναισθημάτων- βιωματική εμπειρία στη ζωή της γυναίκας.
Από την άλλη, εάν υπάρχει έστω και η παραμικρή ένδειξη ότι απειλείται η ζωή της μητέρας ή του μωρού της, η καισαρική τομή καθίσταται επιτακτική.
Τα συμπτώματα του τοκετού
Τα σημάδια του τοκετού είναι σαφή και εμφανή. Εφόσον μια γυναίκα έχει λάβει ολοκληρωμένη ενημέρωση από νωρίς, δεν υπάρχει περίπτωση να μπερδέψει τις ενδείξεις του τοκετού. Τα πιο χαρακτηριστικά σημάδια ότι ξεκινά ο τοκετός είναι τα εξής:
- Συνεχής συσπάσεις μακράς διάρκειας
- Κολπικό έκκριμα
- Ναυτία, εμετοί και διάρροια
- «Σπάσιμο» νερών
Μόλις παρατηρηθούν οι συγκεκριμένες ενδείξεις, η γυναίκα πρέπει να επικοινωνήσει αμέσως με το γυναικολόγο της και να μεταβεί κατευθείαν στο νοσοκομείο.
Τοκετός και πόνος
Δεδομένου ότι οι τοκετοί -στην πλειονότητά τους- είναι επώδυνοι, υπάρχουν συγκεκριμένες μέθοδοι που ανακουφίζουν τη γυναίκα από το ξεχωριστό αυτό αίσθημα πόνου. Ακολουθούν οι πιο συχνές εξ αυτών, οι οποίες πρέπει να εφαρμόζονται πάντοτε σε συνεργασία με τον αρμόδιο γυναικολόγο:
- Ασκήσεις αναπνοής και χαλάρωσης
- Μασάζ
- Μάσκα οξυγόνου και αζωτούχου οξειδίου
- Μηχάνημα διέγερσης ΤΕΝΣ
- Παυσίπονες ενέσεις
- Επισκληρίδιος αναισθησία
- Ψυχραιμία, αυτοέλεγχος και όχι πανικός
- Ψυχολογική υποστήριξη από τον σύντροφο
Αν αναλογιστούμε ότι ένας τοκετός μπορεί να διαρκέσει πολλές ώρες, η υποψήφια μητέρα οφείλει να είναι σε θέση να γνωρίζει ποια ή ποιες από τις ανωτέρω μεθόδους ανακούφισης ενδείκνυται για την περίπτωσή της. Ζητήστε από το γυναικολόγο σας πληροφορίες για τις παραμέτρους της κάθε επιλογής και αποφασίστε από κοινού μαζί του τι είναι καλύτερο για εσάς.
Τι συμβαίνει στον τοκετό
Σε γενικές γραμμές ένας φυσιολογικός τοκετός αποτελείται από τρία στάδια: το στάδιο της διαστολής και της εξάλειψης του τραχήλου, το στάδιο της γέννησης του μωρού και το στάδιο της αποκόλλησης του πλακούντα από τη μήτρα και της εξαγωγής του από τον κόλπο.
1ο στάδιο: Διαστολή και εξάλειψη τραχήλου
Ενώ ο τράχηλος έχει μηδενική διάμετρο, οι συσπάσεις του τοκετού προκαλούν το άνοιγμά του μέχρι και 10 εκατοστά προκειμένου να είναι σε θέση να βγει το μωρό. Ένας τοκετός θεωρείται ενεργός όταν ο γυναικείος τράχηλος διασταλεί τουλάχιστον 3 εκατοστά.
Σε γενικές γραμμές, το χρονικό διάστημα από την έναρξη του τοκετού έως την πλήρη τραχηλική διαστολή διαρκεί από 6 έως 12 ώρες. Προς το τέλος του σταδίου αυτού, η έγκυος νιώθει έντονα την ανάγκη να σπρώχνει σε κάθε σύσπαση, είναι, όμως, προτιμότερο να αρχίσει να σπρώχνει μόλις διασταλεί πλήρως ο τράχηλος και αρχίσει να φαίνεται το κεφάλι του μωρού.
Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια του τοκετού ελέγχεται η λειτουργία της καρδιάς του μωρού με ειδικές συσκευές (υπέρηχος Sonicaid, καρδιοτοκογράφος Non Stress Test, ειδικά clips στο κεφαλάκι του νερού). Ακόμη, εάν κριθεί αναγκαίο, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει την επιτάχυνση του τοκετού, η οποία επιτυγχάνεται μέσω ειδικού ορού που περιέχει την ορμόνη ωκυτοκίνη.
2ο στάδιο: Η γέννηση
Στο στάδιο αυτό είναι επιτακτικό να εφαρμόσετε πλήρως τις οδηγίες του γιατρού και της μαίας. Μόλις βρείτε τη θέση που ταυτόχρονα θα σας βολεύει και θα διευκολύνει τον τοκετό, μπορείτε να ξεκινήσετε το σπρώξιμο. Σε αυτό θα σας κατευθύνει το ίδιο σας το σώμα, ενώ είναι αναγκαία και η στήριξη του συντρόφου σας. Το σημείο αυτό είναι και το δυσκολότερο, καθώς θα χρειαστεί να σπρώχνετε κάθε φορά που έχετε μια σύσπαση, και μπορεί να διαρκέσει μέχρι και μία ώρα.
Σιγά-σιγά το κεφάλι του μωρού φτάνει στο άνοιγμα του κόλπου. Μόλις το μισό κεφάλι γίνει ορατό, αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να σπρώχνετε πιο αργά έτσι ώστε να δώσετε τον απαραίτητο χρόνο στους μυς να τεντώσουν χωρίς να σκιστούν. Στην περίπτωση που δεν τεντώσει αρκετά το δέρμα, ο γιατρός προχωρά σε μια μικρή τομή, η οποία αμέσως μετά τη γέννα ράβεται και επουλώνεται.
Με ένα τελικό σπρώξιμο, το μωράκι σας έρχεται στον κόσμο και μπορείτε να το κρατήσετε αμέσως στα χέρια σας, ακόμα και πριν κοπεί ο ομφάλιος λώρος. Ακολουθεί το κόψιμο του ομφάλιου λώρου, το σκούπισμα του μωρού από τα υγρά ή το αίμα που τυχόν υπάρχει και το τύλιγμά του με ειδική κουβέρτα για να μην κρυώσει. Η γέννα μόλις ολοκληρώθηκε και, πλέον, είστε σε θέση να αγκαλιάσετε το μωρό σας.
3ο στάδιο: Η εξαγωγή του πλακούντα
Οι συσπάσεις δεν τελειώνουν με τη γέννηση του μωρού. Αμέσως μετά τον ερχομό του μωρού στον κόσμο, άλλες συσπάσεις οδηγούν τον πλακούντα προς τα έξω. Το στάδιο αυτό διαρκεί από 20 λεπτά έως μία ώρα, αλλά οι γιατροί, με τη σύμφωνη γνώμη της μητέρας, επισπεύδουν τη διαδικασία με την ενέσιμη χορήγηση ωκυτοκίνης.
Ειδικές περιπτώσεις: πρόωρος τοκετός και καισαρική τομή
Πρόωρος τοκετός
Μια εγκυμοσύνη διαρκεί περίπου 40 εβδομάδες. Στις περισσότερες γυναίκες ο τοκετός ξεκινά την 39η ή την 40η εβδομάδα, ενώ το 10% των μωρών γεννιέται πριν τη 37η εβδομάδα. Το ξαφνικό σπάσιμο νερών, οι απρόσμενες συσπάσεις και η εμφάνιση κολπικού εκκρίματος είναι τα συχνότερα σημάδια ενός πρόωρου τοκετού.
Εάν παρατηρηθούν τα σημάδια αυτά, η μητέρα πρέπει να επικοινωνήσει επειγόντως με το γυναικολόγο της και να μεταφερθεί σε νοσοκομείο με ειδικές εγκαταστάσεις, καθώς δεν έχουν όλα τα νοσοκομεία την υποδομή για πρόωρα μωρά.
Στην περίπτωση αυτή, ο γυναικολόγος ενδεχομένως να προτείνει την ενέσιμη χορήγηση στεροειδών, τα οποία βοηθούν στην ωρίμαση των πνευμόνων του μωρού προκειμένου αυτό να είναι σε θέση να αναπνέει καλύτερα.
Καισαρική τομή
Από τη στιγμή που υπάρχει έστω και η αμυδρή υποψία ότι κινδυνεύει η υγεία της μητέρας ή του μωρού, η καισαρική τομή είναι μονόδρομος. Η καισαρική τομή (προσχεδιασμένη ή επείγουσα) επιλέγεται συναρτήσει παραγόντων όπως η φυσιολογία της μέλλουσας μητέρας, το ιατρικό ιστορικό της και οι επιμέρους παράμετροι της εγκυμοσύνης.
Η επέμβαση διαρκεί λιγότερο από μια ώρα και πραγματοποιείται με ολική ή μερική (επισκληρίδιος αναισθησία) νάρκωση. Μετά την τομή, η γυναίκα για τις επόμενες μέρες θα χρειαστεί να παραμείνει στο νοσοκομείο, θα πονάει και θα δυσκολεύεται να κινηθεί, πράγμα απολύτως φυσιολογικό. Σταδιακά, όμως, εφαρμόζοντας κατά γράμμα τις ιατρικές συμβουλές, η μητέρα θα επανέλθει στους κανονικούς της ρυθμούς.